Yozgat İl Sağlık Müdürü Dr. Fatih Şahin, “Doğal bir mineral olan sodyum, fazla tüketildiğinde kalp hastalığı, felç ve erken ölüm riskini artırır. Toplumların ana sodyum kaynağı sofra tuzu (sodyum klorür) olmakla birlikte sodyum glutamat gibi diğer çeşnilerde de bulunmaktadır. Her yıl yaklaşık 1,89 milyon diyetle ilgili ölümün büyük bir kısmı yüksek kan basıncı ve kardiyovasküler hastalıklar ve bunların iyi bilinen bir nedeni olan aşırı sodyum alımıyla ilişkili olduğu tahmin edilmektedir. Küresel ortalama sodyum alımının 4310 mg/gün (günde 10,78 g tuz) olduğu tahmin edilmekte olup bu miktar fizyolojik gereksinimin çok üzerindedir. (Yetişkinlerde günde <5 g tuz).
Tuz tüketimini azaltmak için fazla tuz içeren ürünler tüketilmemeli veya azaltılmadır. Bu ürünler; soya, ketçap, barbekü, hardal, makarna sosu gibi hazır soslar; cips, patlamış mısır gibi atıştırmalık ürünler; tuzlanmış kuru yemişler (tuz eklenmiş fındık, fıstık, ceviz, badem, leblebi, çekirdek vb); turşu ve salamura besinler, balık konserveleri, tuzlanmış veya salamura edilmiş et ve balık ürünleridir. Ayrıca evlerde geleneksel olarak hazırlanan turşu, salça, tarhana, yaprak salamurası gibi yiyeceklerin de tuz içeriği tarife göre bazen yüksek olabilmektedir.
Genellikle ambalajlı besinlerin besin etiketinde yer alan monosodyum glutamat, sodyum nitrat, sodyum bikarbonat, sodyum sitrat, sodyum askorbat gibi sodyumlu bileşiklerin tüketimine dikkat edilmelidir. Çünkü bunlar besinin tuz/sodyum içeriğini artırmaktadır.
Tuz tüketimimizi ve dolayısıyla sodyum alımımızı azaltmak için birkaç öneri:
Salamura ürünlerin tuz içeriğini azaltmak için suda yıkama ve bekletme gibi işlemler yapılmalıdır.
Sofradan tuzluklar kaldırılmalı, yemeklere tadına bakmadan tuz ilavesi yapılmamalıdır.
Yemekler hazırlanırken eklenen tuz azaltılmalıdır. Bu konuda lezzeti arttırmak için tuz yerine soğan, sarımsak, baharatlar, limon, sirke, biber gibi ürünler kullanılabilir.
Maden suları ve mineralli içeceklerin etiketi mutlaka okunmalı, sodyum içeriğine bakılmalıdır.
Tüm bunlara ek olarak iyotlu tuz tercih etmek, iyot yetersizliği ile mücadele için önemlidir. Çünkü iyot eksikliği; guatr hastalığına, gebelerde düşük ve ölü doğum riskinin artmasına, bebek ve çocuklarda büyüme geriliği, zeka geriliği, cücelik gibi sonuçlara neden olur.
Son derece uygun maliyetli sodyum azaltma politikalarının uygulanması, 2030 yılına kadar dünya çapında tahminen 7 milyon hayat kurtarabilir.
DSÖ, tüm ülkeleri sodyum azaltımı için 'En İyi Satın Alımları' uygulamaya ve üreticilere gıdadaki sodyum içeriği için DSÖ kriterlerini uygulamaya çağırmaktadır.
Tuz (Sodyum) tüketiminin azaltılmasına yönelik kapsamlı bir yaklaşım, zorunlu politikaların ve bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesine büyük ölçüde katkıda bulunmakta ve DSÖ'nün sodyumla ilgili dört "en iyi satın alma" müdahalesinin benimsenmesini içermektedir. Bunlar:
Yiyecekleri daha az tuz içerecek şekilde yeniden formüle etmek ve yiyecek ve öğünlerdeki sodyum miktarı için hedefler belirlemek
Hastaneler, okullar, işyerleri ve huzurevleri gibi kamu kurumlarında tuz veya sodyum açısından zengin gıdaların sınırlandırılmasına yönelik kamu gıda alım politikalarının oluşturulması.
Tüketicilerin sodyum içeriği daha düşük ürünleri seçmesine yardımcı olan paketin ön tarafı etiketleme
Tuz/sodyum tüketimini azaltmak için davranış değişikliği iletişimi ve kitle iletişim kampanyalarının yapılması
Ülkemizde de 2011 yılından beridir Türkiye Aşırı Tuz Tüketiminin Azaltılması Programı yürütülmektedir. Bu kapsamda salça, ekmek gibi temel besin maddeleri tebliğlerinde tuz azaltılmış, Sağlıklı Beslenme ve Hareketli hayat İş Birliği Platformu ile paketli gıdalarda ve toplu beslenme yapılan lokanta, pastane gibi işletmelerde üretimde gönüllü olarak tuzun azaltılması gibi çalışmaları yürütülmektedir.
Sodyum alımını azaltmak, sağlığı iyileştirmenin ve bulaşıcı olmayan hastalıkların yükünü azaltmanın en uygun maliyetli yollarından biridir, çünkü çok sayıda kardiyovasküler olayı ve ölümü çok düşük toplam program maliyetleriyle önleyebilir” dedi. Haber Merkezi
