Türk Hematoloji Derneği (THD) Başkanı Prof. Dr. Muhlis Cem Ar, ABD’de maliyeti yarım milyon doları bulan ve kanser hücrelerini yok ettiği belirtilen CART-T hücre tedavisi için Türkiye’de de temel bilim ve klinik düzeyde çalışmalar yapıldığını söyledi. Ar, “Dernek olarak biz de bu konuda hem temel bilim düzeyinde hem de klinik olarak uğraşanları, mümkünse sağlık otoritelerini bir araya getirerek bir dizi toplantı yapmaya çalışıyoruz” dedi.
Türk Hematoloji Derneği tarafından düzenlenen, 16. Ulusal Kemik İliği Transplantasyonu ve Hücresel Tedaviler Kongresi 7-9 Mart 2024 tarihleri arasında Antalya’da gerçekleştirildi. Kemik iliği nakli ve hücresel tedaviler konusunda yapılagelen en önemli organizasyonlardan biri olan kongre, bu yıl 300’ü aşkın erişkin ve pediatrik hematolog yanında hematoloji alanında çalışan temel bilimci hekim ve araştırmacıların katılımıyla gerçekleşti. Kongrede, 14 bilimsel oturum, 4 sözlü sunum oturumu ve 4 uydu sempozyumu olmak üzere toplam 22 oturum gerçekleştirildi.
Kongrenin basın toplantısında Türk Hematoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Muhlis Cem Ar, hücresel tedavi uygulama örneklerinden CAR-T Hücre tedavisi hakkında önemli bilgiler paylaştı. Kanserin vücutta oluşma ya da görülme nedeninin, bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanımamasından kaynaklı olduğunu kaydeden Prof. Dr. Cem Ar, CART- T hücre tedavisi hakkında, “Bağışıklık sistemimiz içerisinde T hücreleri var. Bir genetik mühendislik yöntemiyle hastanın T hücrelerinin toplanıp, o hücrelerinin yüzeyine kanseri tanıyacak bir takım tanıyıcı proteinler yerleştirilmesi ve sonra hastaya ait o T hücrelerinin kanseri tanıyacak hale getirildikten sonra hastaya geri verilmesinden ibaret” dedi.
“ABD’de maliyeti 400-500 bin dolar”
Tedavinin oldukça etkili olduğunu ve altında iyi bir mühendislik yattığına dikkati çeken Ar, bu tedavinin ABD ve Avrupa’daki bazı bölgelerde ilaç endüstrisi tarafından geliştirilip onay aldığını ancak bu konuda bilgi ve uzun dönem etkilerindeki deneyimin az olduğunu belirtti. Tedavinin kişiye özel hazırlandığını belirten Prof. Dr. Ar, “Maliyetli bir tedavi ve ABD’de 400-500 bin dolar tek uygulaması, bazen ikinci bir uygulama da gerekebiliyor. Böyle maliyetlerin karşılanması henüz çok mümkün gözükmüyor. Teknoloji geliştikçe maliyetler düşecektir” dedi.
“Türkiye’de henüz ön safhalarda”
Türkiye’de temel bilim düzeyinde bunu sonradan klinik olarak uygulayacak bir takım araştırmalar yürütüldüğünü kaydeden Ar, “Henüz ön safhalarda. Dernek olarak biz de bu konuda hem temel bilim düzeyinde hem de klinik olarak uğraşanları, mümkünse sağlık otoritelerini bir araya getirerek bir dizi toplantı yapmaya çalışıyoruz” diye konuştu.
Maliyeti düşürmek için İspanya örneği
Ar, tedavinin maliyetini düşürme adına en iyi örneğin İspanya olduğuna işaret ederek, “Yüksek maliyetli tedaviyi üniversitede üretiyorlar ancak yoğun bir üretim kapasitesi ortaya çıkmıyor. Ancak orada bile oradaki hematologlardan dinlediğimiz kadarıyla maliyeti 80-90 bin Euro civarında. Orada bile sosyal geri ödeme kurumu bunun tamamını karşılayamıyor. Bunun için vakıflar kurmuşlar ve daha ödenebilir hale getirmek için çabalar devam ediyor” dedi.
“Bu tedavi için çok ciddi bir bilgi birikimi gerekiyor ve bu Türkiye’de var”
Türkiye’nin de kendi hücresel tedavisini üretir olması gerektiğini de sözlerine ekleyen Prof. Dr. Muhlis Cem Ar, “Bunlar ileri teknolojik ürünler ve arkasında çok ciddi bir bilgi birikimi gerekiyor. Bu Türkiye’de var. Gerekli şartlar sağlayarak bunu ürüne çevrilmesi yani kendi hücresel tedavilerimizi başka ülkelere bağlı kalmadan kendimiz üretiyor olmalıyız. Bu önemli bir şey. Eğer geri kalırsak ve adım atmazsak, gelecekte bu çok pahalı tedavileri satın almak zorunda kalacağız” ifadelerine yer verdi.
“Kök hücre naklinde Türkiye, Avrupa kadar iyi”
Kök hücre nakli konusunda açıklamalarda bulunan Türk Hematoloji Derneği İkinci Başkanı Prof. Dr. Şule Ünal Cangül, Türkiye’nin kök hücre nakli yapmada Avrupa kadar iyi olduğunu belirterek, “Kök hücre naklinde Türkiye hem sayısal hem de kalite olarak belirli bir noktaya geldi. Dünya standartlarında devam ediyor. Şu anda ülkemizde 2023 yılı Sağlık Bakanlığı verilerine göre 147 merkez var ve bunların 71’i pediatrik merkez” dedi.
“Kanser hücrelerini tanıyacak ve o kanser hücresini yenecek”
Türk Hematoloji Derneği Araştırma Sekreteri Prof. Dr. Selami Koçak Toprak ise CAR-T tedavisi hakkında bilgiler paylaştı. Toprak, “T hücreleri mikroplara ve kanser hücrelerine karşı savaşıyorlar. Bağışıklık sistemimiz düştüğünde kanserin görülme riski artıyor. Biz tümör hücrelerinde bir takım protein yapıların hücre üzerinde bulunduğunu biliyoruz. T hücreler bunları normal şartlarda tanıyamıyorlar ancak eğer hastanın T lenfositlerini toplanıp kanser hücrelerini tanıyacak şekilde genetiğinin değiştirilip tekrar hastaya verilmesi halinde, o gidip kanser hücrelerini tanıyacak ve o kanser hücresini yenecek. Teorik olarak böyle” şeklinde konuştu.
Türk Hematoloji Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Ali İrfan Emre Tekgündüz de, Hematopoetik kök hücre nakli tedavilerindeki son gelişmeler hakkında bilgiler paylaştı.
